Η φρικτή αλήθεια
“… με έναν αναπτήρα”
Μέσα σε λιγότερο από 24 ώρες είχα δύο δηλώσεις, που η μία αναιρούσε την άλλη. Του σκευοφύλακα, που μου είπε ότι η κανδήλα «μπαίνει σβηστή», και του Πατριάρχη, που με βεβαίωσε ότι «μπαίνει αναμμένη». Ένας από τους δύο δεν έλεγε την αλήθεια. Ποιος όμως, και κυρίως γιατί; Ο ισχυρισμός του γέροντα σκευοφύλακα είχε επαληθευτεί από το «πείραμα». Από την άλλη, όμως, μου φαινόταν αδιανόητο να ψεύδεται ο Πατριάρχης. Τι τον πείραζε να πει ότι μπαίνει σβηστή, χωρίς στη συνέχεια να χρειαστεί να πει όλα αυτά τα ακατάληπτα; «Μπαίνει σβηστή και τη βρίσκω σβηστή». Αυτή η θέση έχει λογική, άσχετα πώς ανάβει στη συνέχεια.
Γιατί επέλεξε τη λογική εκδοχή της «αναμμένης κανδήλας», σε συνδυασμό με τον παράλογο ισχυρισμό ότι «τη βρίσκω σβηστή»; Και τέλος πάντων, ένα «αναμμένο καντήλι» που στη συνέχεια σβήνει από μόνο του και κατόπιν ανάβει και πάλι, αν δεν είναι θαύμα, και μάλιστα διπλό (θαυματουργό σβήσιμο-θαυματουργό άναμμα), τότε τι είναι;
Πριν φύγω από το Πατριαρχείο ζήτησα να ξαναδώ τον Ισίδωρο. Ήμουν αποφασισμένος να λύσω το μυστήριο εκείνη τη μέρα. Ήδη ένιωθα κατάκοπος από την αϋπνία και το κεφάλι μου κόντευε να σπάσει από τον πονοκέφαλο, μάλλον για τον ίδιο λόγο. Το ραντεβού ορίστηκε σχεδόν αμέσως. Κατέβηκα τρέχοντας το σοκάκι που οδηγεί στον Ναό της Αναστάσεως. Ο Αρχιεπίσκοπος Ισίδωρος με περίμενε στο προαύλιο. «Δεν θα σας απασχολήσω πολύ, μόνο μία ερώτηση έχω να σας κάνω, αλλά κάπου ήσυχα». «Πάμε στο γραφείο μου», μου είπε.
Το γραφείο τού σκευοφύλακα είναι στο πρώτο ισόγειο δωμάτιο, μπαίνοντας δεξιά στον ναό. Δεν είχα διάθεση για εισαγωγές και διπλωματικούς ελιγμούς – μέσα μου έβραζα. «Σεβασμιότατε, χθες μου είπατε ότι το καντήλι μπαίνει σβηστό, και είναι αλήθεια, πείστηκα ότι έτσι είναι. Αποφύγατε όμως να μου πείτε ξεκάθαρα πώς ανάβουν τα κεριά τού Πατριάρχη». «Σας εξήγησα ότι από θεολογικής απόψεως δύναται να αμφισβητηθεί το “θαύμα”, αλλά εγώ πιστεύω σε αυτό».
«Σεβασμιότατε, υποστηρίζετε ότι το καντήλι μπαίνει σβηστό. Σωστά;» «Σωστά». «Μόνο που ο Πατριάρχης διαφωνεί. Πριν λίγο τον συνάντησα και μου είπε ότι μπαίνει αναμμένο. Όπως καταλαβαίνετε, ένα από τα δύο μπορεί να ισχύει». Ήταν μια πολύ δύσκολη στιγμή και για μένα –καθώς ήμουν σίγουρος ότι θα τον φέρω σε δύσκολη θέση– και για κείνον. «Δεν έχω να σας πω κάτι παραπάνω πέρα απ’ όσα σας έχω πει». Δεν είχα άλλη λύση. «Λυπάμαι, σεβασμιότατε, αλλά ένας από τους δύο λέει ψέματα».
Σιωπή. Καμία αντίδραση. Μείναμε να κοιτάζει ο ένας τον άλλον. «Σεβασμιότατε, κατανοείτε τον προβληματισμό μου ή όχι;» «Σας καταλαβαίνω». «Τότε, σας παρακαλώ θερμά, πείτε μου, τι από τα δύο ισχύει;»
Σηκώθηκε από την καρέκλα του, έκανε δυο βήματα και επέστρεψε μένοντας όρθιος. «Κοιτάξτε, σέβομαι τη θέση του μακαριότατου, αλλά δεν μπορεί να μη γνωρίζει πώς μπαίνει το καντήλι στον Πανάγιο Τάφο. Διετέλεσε και ο ίδιος σκευοφύλακας».1
Ω Θεέ μου, τι ακούν τα αυτιά μου, σκέφτηκα. «Άρα; Θέλετε να πείτε ότι μπαίνει σβηστό και ο Πατριάρχης το ξέρει!;» «Νομίζω σας απάντησα». «Σωστά, μου απαντήσατε…» ψέλλισα αμήχανα. Ο Ισίδωρος κάθισε πάλι στην καρέκλα. Έτρεμα.
Όλο το ταξίδι, όλη η έρευνα, όλος ο χρόνος που αφιέρωσα γι’ αυτήν την υπόθεση, όλα κρέμονταν στα αμέσως επόμενα λεπτά. «Μου είπατε ότι το καντήλι μπαίνει σβηστό και αυτό το γνωρίζει και ο Πατριάρχης. Καλώς μέχρι εδώ. Τότε πώς ανάβουν τα κεριά του Πατριάρχη από ένα σβηστό καντήλι; Από πού βγαίνει το Άγιο Φως;»
Σιωπή.
«Σεβασμιότατε, πρέπει να μου απαντήσετε».
Σιωπή.
«Σεβασμιότατε, πείτε μου, παρακαλώ, ποια χριστιανική λογική λέει ότι πρέπει να αφήνετε έναν άνθρωπο να βασανίζεται από ένα “θαύμα”, που όμως “από θεολογικής απόψεως δεν είναι θαύμα”, όπως είπατε; Πότε δίδαξε ο Χριστός ότι πρέπει να αρνούμαστε να πούμε την αλήθεια σε αυτόν που την αναζητάει;»
Σηκώθηκε πάλι από την καρέκλα του και βημάτισε δυο φορές πέρα δώθε. Σταμάτησε μπροστά από το γραφείο του, έβαλε τα χέρια του πάνω σε αυτό και ξανακάθισε. Ήμουν βέβαιος ότι ο σαρανταπεντάχρονος, τότε, ιεράρχης, συνεπής απέναντι στη χριστιανική ηθική και την ένατη εντολή –οὐ ψευδομαρτυρήσεις κατὰ τοῦ πλησίον σου μαρτυρίαν ψευδῆ– θα μου έλεγε στο τέλος την αλήθεια: «Ακούστε. Το καντήλι μπαίνει σβηστό από μένα, όλος ο κόσμος το βλέπει μέσα από την τηλεόρασή του. Όμως όταν ο Πατριάρχης εισέρχεται στον Πανάγιο Τάφο το βρίσκει αναμμένο…» Ήθελε να συνεχίσει, αλλά τον διέκοψα – τόση ήταν η ένταση που ένιωθα. «Πώς είναι δυνατόν; Πώς μπορεί και γίνεται αυτό; Ποιος το ανάβει;» Τη δυνατή φωνή μου διαδέχτηκε ένας σχεδόν ψίθυρος: «Εγώ το ανάβω…» Τον διέκοψα πάλι με την πιο ανόητη ερώτηση που μπορεί να κάνει άνθρωπος: «Πώς; Με ποιον τρόπο;» Η απάντηση είχε τόνο συντριβής: «Με έναν αναπτήρα, τι άλλο».
Σιωπή.
Η σκηνή ήταν δραματική. Με κοιτούσε και τον κοιτούσα – μαρμαρωμένοι και οι δύο. Παρατήρησα ότι τα μάτια του ήταν υγρά, είχαν βουρκώσει. Περίεργο. Δεν ένιωθα πως είχα πετύχει κανέναν θρίαμβο, καμία νίκη. Ήμουν προετοιμασμένος για όλα, αλλά όχι γι’ αυτό. Η ψυχή μου είχε στεγνώσει. Ενστικτωδώς άπλωσα το χέρι μου και το ανεβοκατέβασα απαλά δυο φορές στον ώμο του. Σαν να ήταν φίλος απ’ τα παλιά. Σαν να του έλεγα: «Τιμάς το ράσο που φοράς. Στ’ αλήθεια, είσαι έντιμος και γενναίος».
Πριν ανοίξω την πόρτα για να φύγω, γύρισα απότομα, καθώς πέρασε σαν αστραπή μια σκέψη από το μυαλό μου: «Ένα λεπτό. Υπάρχει κάπου γραμμένο όλο αυτό;» Η φωνή του ίσα που έβγαινε: «Όχι, πουθενά». «Κι αν πάθετε κάτι, θνητοί είμαστε, πώς θα περάσει το μυστικό στον επόμενο σκευοφύλακα;» «Αν και τώρα είναι κενή η θέση, υπάρχει και ο παρασκευοφύλαξ του Ναού της Αναστάσεως που το γνωρίζει. Το γνωρίζουν και μερικοί άλλοι… Εννοείται ότι το γνωρίζει και ο Πατριάρχης».
- Όντως. Όπως αναφέρεται στο βιογραφικό του, αναρτημένο στην ιστοσελίδα του Πατριαρχείου, ο Θεόφιλος διορίστηκε γέρων σκευοφύλαξ τον Σεπτέμβριο του 2004. Παρέμεινε σε αυτή τη θέση μέχρι την εκλογή του ως Πατριάρχη, τον Αύγουστο του 2005. ↩︎