23 Ιουνίου – Μια ιστορική μέρα.
Εντολή Πατριάρχη να αφαιρεθεί η λέξη «θαύμα»
Μια εβδομάδα αργότερα, στις 19 Απριλίου, τηλεφώνησα στον Αρίσταρχο για να μάθω αν είδε το email και πώς σκόπευε να χειριστεί το θέμα. Εκείνη η επικοινωνία μας κράτησε ακριβώς 41 λεπτά. Ήταν ένα σεμινάριο για όλη την τελετή του Αγίου Φωτός, αλλά το κυριότερο ήταν μια προσωπική εξομολόγηση εκ μέρους του για το όλο ζήτημα. Μου ζήτησε να μην αποκαλύψω το περιεχόμενο της συνομιλίας μας, αλλά και όσων θα ακολουθούσαν. Η έκκλησή του ήταν δραματική: «Δεν μπορώ να σηκώσω το βάρος… Έπρεπε να είχαν γίνει αλλιώς τα πράγματα από παλιά. Τώρα είναι αργά…» Του έδωσα το λόγο μου.
Ωστόσο εκείνη τη μέρα είχαμε μια χαρμόσυνη είδηση: «Ενημέρωσα τον Πατριάρχη και δέχθηκε να αλλάξει το κείμενο που είναι τώρα αναρτημένο, και στη θέση του να μπει κάποιο άλλο χωρίς την επίμαχη λέξη (σ.τ.σ. “θαύμα”) και όλα τα υπόλοιπα». Ένιωσα τεράστια ικανοποίηση. Ας σημειωθεί ότι αυτά τα «υπόλοιπα», για τα οποία βέβαια είχαμε κάνει λόγο, είναι ισχυρισμοί που έρχονται από τα βάθη των αιώνων, και σχεδόν ουδείς πιστός τα αμφισβητεί. Και επιπλέον τα ακούμε από τους «ειδικούς» κάθε χρόνο στην τηλεόραση.
Ακολούθησαν τουλάχιστον 15 τηλεφωνικές επικοινωνίες μέσα σε διάστημα περίπου δύο μηνών. Όλες είχαν αποκλειστικό θέμα την αλλαγή του κειμένου, και σχεδόν όλες έγιναν με δική μου πρωτοβουλία.
Στις 25 Μαΐου μου τηλεφώνησε ο ίδιος. «Βρέθηκε επιτέλους το κείμενο που θα αντικαταστήσει το παλιό. Είναι από μια παλιά έκδοση του Πατριαρχείου. Αυτό δεν θα σκανδαλίζει». «Ο Πατριάρχης το είδε;», ρώτησα. «Βεβαίως, έχει την έγκρισή του. Του μίλησα και για σας». Δεν το πίστευα. Πετούσα από τη χαρά μου! «Μπορείτε να μου το στείλετε;» «Να σας το στείλω, αλλά πώς θα γίνει αυτό; Δεν το έχουμε δακτυλογραφήσει ακόμα. Έχω μόνο τις σελίδες του βιβλίου. Πώς να σας τις στείλω;». «Να τις σκανάρετε, σεβασμιότατε». «Καλώς. Δεν γνωρίζω πώς γίνεται αυτό, αλλά θα το πω σε κάποιον υπάλληλο».
Στις 30 Μαϊου ο Αρίσταρχος με ενημέρωσε ότι ξεκίνησε η δακτυλογράφηση του κειμένου. Στις 7 Ιουνίου με πληροφόρησε ότι ολοκληρώθηκε και αναμένεται να ανέβη στην ιστοσελίδα. «Θα πάρει λίγες μέρες». Από εκείνη τη στιγμή δεν υπήρξε μέρα που να μην επισκεφθώ την ιστοσελίδα για να δω αν μπήκε το νέο κείμενο. Ταυτόχρονα σχεδίαζα στο μυαλό μου το ταξίδι. Μόλις θα άλλαζε το κείμενο, έπρεπε να πάω στα Ιεροσόλυμα. Τον ενημέρωσα γι’ αυτό. Ένιωσα ότι δεν ενθουσιάστηκε. Μάλιστα, με προειδοποίησε για κάποιους «κινδύνους»: «Οι πολλές ερωτήσεις για το Άγιο Φως δεν είναι καλό πράγμα εδώ. Αν μάλιστα αρχίσετε να ρωτάτε και για το καντήλι που μπαίνει μέσα, τότε θα πράγματα θα γίνουν χειρότερα». Ωστόσο, οφείλω να πω ότι όχι μόνο δεν με αποθάρρυνε, αλλά έκανε ό,τι μπορούσε για να νιώσω φιλόξενα στην ιερή Πόλη. Την ίδια μέρα, αν θυμάμαι καλά, μιλήσαμε για το παράδοξο της ιστοσελίδας του Πατριαρχείου που δεν ήταν μία, αλλά δύο με διαφορετικά domain. Κι όμως, δεν το γνώριζε ούτε αυτό… Του είπα να ενώσουν το περιεχόμενο των δύο ιστοσελίδων και τα δύο domain να παραπέμπουν σε μία. «Μη με παρεξηγείτε, αλλά δεν τα ξέρω καλά αυτά. Θα μεταφέρω στον υπεύθυνο τεχνικό αυτά που μου είπατε».
Στις 19 Ιουνίου επικοινώνησε μαζί μου για να με ενημερώσει ως προς το πρόγραμμα του Πατριάρχη και το δικό του. Γνώριζε και εκείνος πως δεν είχε νόημα να πάω στα Ιεροσόλυμα και να μη συναντήσω τον Θεόφιλο. Κατόπιν μου ανήγγειλε πως η ιστοσελίδα είχε αποκτήσει νέα μορφή -αν και ήδη το γνώριζα. Έκαναν ακριβώς ό,τι τους είπα.
Στις 20 Ιουνίου είχαμε μία επιπλέον μεγάλης διάρκειας επικοινωνία, 39 λεπτών. Ήταν άλλη μία «εξομολόγηση» με πολλές αποκαλύψεις, και στο τέλος άλλη μία δραματική έκκληση να «μείνουν μεταξύ μας». Του έδωσα και πάλι το λόγο μου. Αυτό έκανε επιτακτικότερη την ανάγκη να πάω στα Ιεροσόλυμα. Πρώτον, αν τα κρατούσα όλα για μένα, τι νόημα έχει η ηθική υποχρέωση του δημοσιογράφου να δημοσιοποιεί την αλήθεια; Και δεύτερον, έπρεπε να βρω, να δω και να αποδείξω όσα γνώριζα μέχρι εκείνη τη στιγμή. Και αυτό μπορούσε να γίνει μόνο στα Ιεροσόλυμα.
23 Ιουνίου 2018. Μια ιστορική μέρα
Η 22η Ιουνίου του 2018 ήταν η τελευταία μέρα που στην επίσημη ιστοσελίδα του Πατριαρχείου υπήρχε η λέξη «θαύμα» αναφορικά με το Άγιο Φως, καθώς και όλα τα «υπόλοιπα». Η 23η Ιουνίου 2018 ήταν μια ιστορική μέρα. Τη θέση του παλιού κειμένου την είχε πάρει ένα εντελώς νέας οπτικής, με θεολογική γλώσσα, πιο βαθύ και σίγουρα πιο χριστιανικό. Μπορεί να μην έκανε αναφορά στον τρόπο αφής, αλλά δεν υπήρχε το «βαμβάκιον» που «μὲ θαυμαστὸν τρόπον ἀνάβει». Το «θαύμα» έγινε «ὁ Πατριάρχης μετά πάσης εὐλαβείας ἀσπάζεται τόν Ἅγιον Τάφον, ὅπου ἐτέθη νεκρός ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός καί ζῶν ἐξῆλθε, καί λαμβάνει τό ἅγιον φῶς».
Ο Αρίσταρχος, σε μια από τις τελευταίες τηλεφωνικές μας επικοινωνίες, μου είπε πως όλο αυτό έγινε εξαιτίας μου. Κλείνοντας το τηλέφωνο σκέφτηκα ότι μπορεί να έγινε εξαιτίας μου, αλλά αν το πω, δεν θα με πιστέψει κανείς. Θα με περάσουν για τρελό.
Παραθέτω το email που έλαβα στις 27/5/2018, από την αρχιγραμματεία του Πατριαρχείου, με συνημμένο το αρχείο του νέου κειμένου:
Παραθέτω επίσης εδώ το αρχείο pdf, με το όνομα “docment”, το οποίο περιείχε το κείμενο στο πρωτότυπο, που αναρτήθηκε εκείνη τη μέρα στην ιστοσελίδα του Πατριαρχείου:
Ας δούμε και την περιγραφή της τελετής του Αγίου Φωτός, έτσι όπως υπήρχε στην ιστοσελίδα του Πατριαρχείου μέχρι τις 22 Ιουνίου 2018 (εδώ βρίσκεται η αποθηκευμένη σελίδα εκείνης της μέρας). Πρόκειται δηλαδή για το κείμενο που αποσύρθηκε και το οποίο δεν κατάφερα να μάθω ποιος το έγραψε, όσο κι αν προσπάθησα. Το παραθέτω αυτούσιο:
Τό Ἅγιο Φῶς
Συνοπτικὴ Παρουσίαση
Συμβολίζει, ἀλλὰ καὶ ἀποδεικνύει περιτρανῶς τὸ Μέγα Μυστήριον τῆς ἐκ νεκρῶν Ἀναστάσεως τοῦ Κυρίου μας Ἰησοῦ Χριστοῦ. Μᾶς γεμίζει αἰσθήματα πνευματικῆς, ψυχικῆς καὶ θρησκευτικῆς ἀνατάσεως. Αἱ καρδίαι ὅλων χτυποῦν ἀπὸ πίστιν, θαυμασμὸν καὶ ἐλπίδα διὰ τὸ Μέγα μυστήριον τῆς Ζωῆς. Πρόκειται διὰ ἀληθινὸν θαῦμα, τὸ ὁποῖον δὲν χωρᾶ καμιὰν ἀμφισβήτησιν.
Ἀπὸ τὸ πρωὶ τοῦ Μεγάλου Σαββάτου χιλιάδες πιστοί τῆς Ἱερουσαλὴμ καὶ προσκυνηταὶ ἀπὸ ὅλα τὰ μέρη τοῦ κόσμου κατακλύζουν τὸν Ναὸν τῆς Ἀναστάσεως διὰ νὰ παρακολουθήσουν τὴν Τελετὴν τοῦ Ἁγίου Φωτός.
Τὴν 12ην μεσημβρινὴν ὁ Ὀρθόδοξος Πατριάρχης τῶν Ἱεροσολύμων συνοδείᾳ Ἀρχιερέων καὶ ἄλλων Κληρικῶν φθάνει εἰς τὸ Πατριαρχεῖον. Εἰσέρχεται εἰς τὸ Ἅγιον Βῆμα τοῦ Καθολικοῦ καὶ οἱ ἑτερόδοξοι παίρνουν τὴν ἄδειαν διὰ νὰ λάβουν μέρος εἰς τὴν Τελετήν. Κατόπιν οἱ Ἀρχιερεῖς καὶ Κληρικοὶ ντύνονται μὲ ἄμφια καὶ ὁ Πατριάρχης μὲ τὴν πλήρη Ἀρχιερατικὴν στολήν. Ὁ Πατριάρχης ἡγεῖται τῆς πομπῆς, ἡ ὁποία ξεκινᾶ ἀπὸ τὸ Ἅγιον Βῆμα τοῦ Καθολικοῦ καὶ βαδίζει τρεῖς φορὰς πέριξ τοῦ ἱεροῦ Κουβουκλίου ὑπὸ τῶν ἤχων τῶν ψαλμωδῶν, οἱ ὁποῖοι ψάλλουν τὸ «Τὴν Ἀνάστασίν σου Χριστὲ Σωτήρ…».
Εἶναι ἀναγκαῖον νὰ τονίσουμε ὅτι οἱ ἑτερόδοξοι ἔχουν προκαταβολικῶς ἐρευνήσει ὅλον τὸ ἐσωτερικὸν τοῦ ἱεροῦ Κουβουκλίου, διὰ νὰ πιστοποιήσουν ὅτι δὲν ὑπάρχει ἀναμμένον κανδήλιον ἢ ἄλλη πηγὴ φωτὸς.
Μετὰ τὴν λιτανείαν ὁ Πατριάρχης ἵσταται ἔμπροσθεν τῆς θύρας τοῦ Ἁγίου Κουβουκλίου, ἀφαιρεῖ τὰ ἄμφια καὶ περιμένει μὲ τὸ στοιχάρι, πετραχήλι καὶ τὴν ζώνην.
Οἱ ἑτερόδοξοι κάνουν ἔρευνα διὰ νὰ βεβαιωθοῦν ὅτι ἐπάνω του δὲν ἔχει κάτι, τὸ ὁποῖον θὰ ἠδύνατο νὰ δημιουργήσῃ ὑπονοίας, ἢ νὰ κινήσῃ ὑποψίας.
Ὅταν ὁλοκληρωθῇ ἡ ἔρευνα, οἱ φύλακες ἀφαιροῦν τὰς σφραγίδας ἀπὸ τὴν θύραν καὶ ὁ Πατριάρχης εἰσέρχεται εἰς τὸ Ἱερὸν Κουβούκλιον μὲ δυὸ δεσμίδας ἐσβησμένα κεριά. Μαζί του εἰσέρχονται εἰς τὸν προθάλαμον ὁ Ἀρμένιος Πατριάρχης καὶ ὁ Δραγομάνος, οἵτινες παραμένουν εἰς τὸν προθάλαμον. Εἰς ὅλον τὸν Ναὸν ἐπικρατεῖ συγκίνησις καὶ ἀγωνία.
Ὁ Πατριάρχης γονατιστὸς ἔμπροσθεν τοῦ Ἁγίου Τάφου τοῦ Χριστοῦ προσεύχεται πρὸς τὸν Σταυρωθέντα, κρατῶν δυὸ σβηστὰς λαμπάδας καὶ μὲ ταπείνωσιν καὶ εὐλάβειαν ἀναπέμπων τὴν ἀκόλουθην εὐχήν:
«Δέσποτα Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ, ἡ ἀρχίφωτος σοφία τοῦ ἀνάρχου Πατρός. Ὁ φῶς οἰκῶν ἀπρόσιτον, ὁ εἰπὼν ἐκ σκότους φῶς λάμψαι, ὁ εἰπὼν γεννηθήτω φῶς καὶ ἐγένετο φῶς. Κύριε, ὁ τοῦ φωτὸς χορηγός, ὁ ἐξαγαγὼν ἡμᾶς ἀπὸ τοῦ σκότους τῆς πλάνης καὶ εἰσαγαγὼν εἰς τὸ θαυμαστὸν φῶς τῆς σῆς ἐπιγνώσεως, ὁ τὴν γῆν μὲν πᾶσαν διὰ τῆς ἐν αὐτῇ ἐνσάρκου παρουσίας σου, τὰ καταχθόνια δὲ διὰ τῆς εἰς Ἅδην καταβάσεώς σου φωτὸς πληρώσας καὶ χαρᾶς, μετὰ δὲ ταῦτα διὰ τῶν ἁγίων σου Ἀποστόλων φῶς καταγγείλας πᾶσι τοῖς ἔθνεσιν. Εὐχαριστοῦμεν σοί, ὅτι διὰ τῆς εὐσεβοῦς πίστεως μετήγαγες ἡμᾶς ἀπὸ σκότους εἰς φῶς καὶ γεγόναμεν υἱοὶ διὰ τοῦ ἁγίου βαπτίσματος,θεασάμενοι τὴν δόξαν σου πλήρη οὖσαν χάριτος καὶ ἀληθείας. ἀλλ’ ὦ φωτοπάροχε Κύριε, ὁ τὸ μέγα φῶς ὤν, ὁ εἰπὼν, ὁ λαὸς ὁ καθήμενος ἐν σκότει. Δέσποτα Κύριε, τὸ φῶς τὸ ἀληθινόν, ὃ φωτίζει πάντα ἄνθρωπον ἐρχόμενον εἰς τὸν κόσμον. Τὸ μόνο φῶς τοῦ κόσμου καὶ φῶς τῆς ζωῆς τῶν ἀνθρώπων, οὗ ἀπὸ τῆς δόξης ἐπληρώθη τὰ σύμπαντα, ὅτι φῶς εἰς τὸν κόσμον ἐλήλυθας διὰ τῆς ἐνσάρκου σου οἰκονομίας, εἰ καὶ οἱ ἄνθρωποι ἠγάπησαν μᾶλλον τὸ σκότος ἦτο φῶς. Σὺ Κύριε φωτοδότα, ἐπάκουσον ἡμῶν τῶν ἁμαρτωλῶν καὶ ἀναξίων δούλων σου τῶν τῇ ὥρα ταύτῃ παρισταμένων τῷ παναγίῳ σου καὶ φωτοφόρῳ τούτῳ τάφῳ καὶ πρόσδεξαι ἡμᾶς τιμῶντας τὰ ἄχραντα πάθη σου, τὴν παναγίαν σου σταύρωσιν, τὸν ἑκούσιον θάνατον καὶ τὴν ἐν τῷ πανσεβάστῳ τούτω μνήματι τοῦ τεθεωμένου σου σώματος κατάθεσιν καὶ ταφὴν καὶ τριήμερον ἐξανάστασιν, ἣν χαρμονικῶς ἤδη ἀρξάμενοι ἑορτάζειν, μνείαν ποιούμεθα καὶ τῆς ἐν Ἅδου καθόδου σου, δι’ ἧς τὰς ἐκεῖσε τῶν δικαίων κατεχομένας ψυχὰς δεσποτικῶς ἠλευθέρωσας τῇ ἀστραπῇ τῆς σῆς θεότητος φωτὸς πληρώσας τὰ καταχθόνια. Ὅθεν δὴ ἀγαλλομένῃ καρδίᾳ καὶ χαρᾷ πνευματικῇ κατὰ τοῦτο τὸ ὑπερευλογημένον Σάββατον τὸ ἐν γῇ καὶ ὑπὸ γῆν θεοπρεπῶς τελεσθέντα σοὶ σωτηριωδέστατα μυστήριὰ σου ἑορτάζοντες καὶ σὲ τὸ ὄντως ἱλαρὸν καὶ ἐφετὸν φῶς ἐν τοῖς καταχθονίοις θεϊκῶς ἐπιλάμψαν ἀναμιμνησκόμενοι, φωτοφάνειαν ποιούμεθα, σοὺ τὴν πρὸς ἡμᾶς συμπαθῶς γενομένην θεοφανείαν, εἰκονίζοντες. Ἐπειδὴ γὰρ τῇ σωτηρίῳ καὶ φωταυγεῖ νυκτὶ πάντα πεπλήρωται φωτὸς οὐρανὸς τὲ καὶ γῆ καὶ τὰ καταχθόνια διὰ τὸ ὑπερφυὲς μυστήριον τῆς ἐν Ἅδου καθόδου σου καὶ τῆς ἐκ Τάφου σου τριημέρου ἀναστάσεως. Διὰ τοῦτο, ἐκ τοῦ ἐπὶ τοῦτον τὸν φωτοφόρον σου Τάφον εὐλαβῶς λαμβάνοντες, διαδίδομεν τοῖς πιστεύουσιν εἰς σὲ τὸ ἀληθινὸν φῶς καὶ παρακαλοῦμεν καὶ δεόμεθὰ σου, Πανάγιε Δέσποτα, ὅπως ἀναδείξῃς αὐτὸ ἁγιασμοῦ δῶρον καὶ πάσης θεϊκῆς σου χάριτος πεπληρωμένον, διὰ τῆς χάριτος τοῦ Παναγίου καὶ φωτοφόρου Τάφου σου. Καὶ τοὺς ἁπτομένους εὐλαβῶς αὐτοῦ εὐλογήσῃς καὶ ἁγιάσῃς, τοῦ σκότους τῶν παθῶν ἐλευθεριῶν καὶ τῶν φωτεινοτάτων σου σκηνῶν καταξιώσῃς, ὅπου φῶς τὸ ἀνέσπερόν της σῆς θεότητας λάμπει. Χάρισαι αὐτοῖς, Κύριε, ὑγείαν καὶ εὐζωίαν καὶ τοὺς οἴκους αὐτῶν παντὸς ἀγαθοῦ πλήρωσον. Ναί, Δέσποτα φωτοπάροχε, ἐπάκουσόν μου τοῦ ἁμαρτωλοῦ ἐν τῇ ὥρᾳ ταύτη καὶ δὸς ἡμῖν τέ καὶ αὐτοῖς περιπατεῖν ἐν τῷ φωτί σου καὶ ἐν αὐτῷ μένειν, ἕως τὸ φῶς τῆς προσκαίρου ζωῆς ταύτης ἔχωμεν. Δὸς ἡμῖν Κύριε, ἳνα τὸ φῶς τῶν καλῶν ἔργων ἡμῶν λάμπῃ ἔμπροσθεν τῶν ἀνθρώπων καὶ δοξάζωσι σὲ σὺν τῷ ἀνάρχῳ σου Πατρὶ καὶ τῷ Παναγίῳ Πνεύματι. Εἰς φῶς γὰρ ἐθνῶν ἡμᾶς τέθηκας, ἳνα αὐτοῖς τῇ σκοτίᾳ περιπατοῦσι φαίνωμεν. Ἀλλ’ ἡμεῖς ἠγαπήσαμεν τὸ σκότος μᾶλλον ἢ τὸ φῶς, φαῦλα πράσσοντες. Πᾶς γὰρ ὁ φαῦλα πράσσων μισεῖ τὸ φῶς κατὰ τὸν ἀψευδῆ λόγον σου. Διὰ τοῦτο ὁσημέραι προσκόπτομεν ἁμαρτάνοντες, ἐπειδὴ περιπατοῦμεν ἐν τῇ σκοτίᾳ. Ἀλλ’ ἀξίωσον ἡμᾶς τὸ ὑπόλοιπόν τῆς ζωῆς ἡμῶν βιωτεῦσαι πεφωτισμένους τοὺς ὀφθαλμοὺς τῆς διανοίας ἡμῶν. Δὸς ἡμῖν, ἳνα ὡς τέκνα φωτὸς περιπατήσωμεν ἐν τῷ φωτὶ τῶν ἐντολῶν σου. Τὸ τοῦ ἁγίου βαπτίσματος φωτεινὸν ἔνδυμα, ὅπερ διὰ τῶν ἔργων ἠμαυρώσαμεν, λεύκανον, ὡς τὸ φῶς, ὁ ἀναβαλλόμενος τὸ φῶς ὥσπερ ἱμάτιον. Δὸς ἡμῖν ἐνδύσασθαι τὰ ὃπλα τοῦ φωτός, ἳνα δι’ αὐτῶν τὸν ἄρχοντα τοῦ σκότους τροπούμεθα, ὃς μετασχηματίζεται εἰς ἄγγελον φωτός. Ναί, Κύριε, καὶ ὡς ἐν ταύτῃ τῇ ἡμέρᾳ τοῖς ἐν σκότει καὶ σκιὰ θανάτου καθημένοις φῶς ἔλαμψας οὕτω σήμερον λάμψον ἐν ταῖς καρδίαις ἡμῶν τὸ σὸν ἀκήρατον φῶς ἳνα τούτου φωτιζόμενοι καὶ θερμαινόμενοι ἐν τῇ πίστει, δοξάζωμεν Σὲ τὸ μόνον ἐκ μόνου τοῦ ἀρχιφώτου φωτός, ἱλαρὸν φῶς εἰς τοὺς ἀτελευτήτους αἰῶνας. Ἀμήν».
Μετὰ τὸ πέρας τῆς εὐχῆς τοποθετεῖ τὸ βαμβάκιον εἰς τὸν Πανάγιον Τάφον καὶ μὲ θαυμαστὸν τρόπον ἀνάβει. Μὲ αὐτὸ ἀνάβει τὰ κεριὰ καὶ ἐξέρχεται ἀπὸ τὸ Ἱερὸν Κουβούκλιον. Τὸ σπουδαῖον εἶναι ὅτι τὸ ἅγιον φῶς διὰ ὀλίγα λεπτὰ δὲν ἔχει πυράδα. Δηλαδὴ ἐὰν εἷς ἀκουμπήσῃ τὸ ἅγιον φῶς εἰς τὰ χέρια του δὲν θὰ καῇ. Πραγματικῶς εἶναι ἓν ἐκ τῶν μεγαλυτέρων Θαυμάτων τῆς χριστιανοσύνης, τὸ ὁποῖον ἐπαναλαμβάνεται κάθε χρόνον τὸ Μέγα Σάββατον.
Αν συγκρίνουμε τα δύο κείμενα θα διαπιστώσουμε ότι από το νέο λείπει:
- Οποιαδήποτε αναφορά στη λέξη «θαύμα», ή έστω σε κάτι το υπερφυσικό ή που να παραπέμπει σε τέτοιο. Συγκεκριμένα, η φράση: «Πρόκειται διὰ ἀληθινὸν θαῦμα, τὸ ὁποῖον δὲν χωρᾶ καμιὰν ἀμφισβήτησιν» αποσύρθηκε. Επιπλέον, δεν υπάρχει πια η φράση -ή κάποια όμοιά της- ότι ο Πατριάρχης τοποθετεί «βαμβάκιον εἰς τὸν Πανάγιον Τάφον καὶ μὲ θαυμαστὸν τρόπον ἀνάβει». Ούτε βεβαίως η τελευταία φράση του κειμένου: «Πραγματικῶς εἶναι ἓν ἐκ τῶν μεγαλυτέρων Θαυμάτων τῆς χριστιανοσύνης».
- Η αναφορά «ὅτι οἱ ἑτερόδοξοι ἔχουν προκαταβολικῶς ἐρευνήσει ὅλον τὸ ἐσωτερικὸν τοῦ ἱεροῦ Κουβουκλίου, διὰ νὰ πιστοποιήσουν ὅτι δὲν ὑπάρχει ἀναμμένον κανδήλιον ἢ ἄλλη πηγὴ φωτὸς».
- Η αναφορά ότι «οἱ ἑτερόδοξοι κάνουν ἔρευνα (σ.σ. στον Πατριάρχη) διὰ νὰ βεβαιωθοῦν ὅτι ἐπάνω του δὲν ἔχει κάτι, τὸ ὁποῖον θὰ ἠδύνατο νὰ δημιουργήσῃ ὑπονοίας, ἢ νὰ κινήσῃ ὑποψίας».
- Η αναφορά στην ακαΐα του Αγίου Φωτός: «Τὸ σπουδαῖον εἶναι ὅτι τὸ ἅγιον φῶς διὰ ὀλίγα λεπτὰ δὲν ἔχει πυράδα. Δηλαδὴ ἐὰν εἷς ἀκουμπήσῃ τὸ ἅγιον φῶς εἰς τὰ χέρια του δὲν θὰ καῇ».
Αντ’ αυτών, στο νέο κείμενο επαναλαμβάνεται τέσσερις φορές η λέξη «τελετή», αντί «θαύμα», και η πιο… ακραία λέξη είναι ο χαρακτηρισμός «μυστηριώδης» γι’ αυτή.
Σε τούτο το σημείο πρέπει να τονιστεί κάτι εξίσου σημαντικό. Η αναφορά στο Άγιο Φως, στην ιστοσελίδα του Πατριαρχείου, έχει υποστεί και άλλες αλλαγές. Για παράδειγμα, το 2010 το κείμενο είχε ένα επιπλέον κεφάλαιο, υπό τον τίτλο «Λεπτομερὴς περιγραφὴ τῆς συγχρόνου τελετῆς τοῦ Ἁγίου Φωτὸς», το οποίο στη συνέχεια αφαιρέθηκε1, αφού μεσολάβησε «ἐκ θεμελίων ἀνοικοδόμηση» της ιστοσελίδας, το 2014. Σε αυτό γινόταν η εξής αναφορά στη «ιεράν λυχνίαν» (κανδήλα) που μπαίνει στον Πανάγιο Τάφο: «Ταυτοχρόνως ἡ λυχνία, ἧς γίνεται χρῆσις ἐν τῇ ἱερᾷ τελετῇ, μεταφέρεται ἐν παρατάξει ἀπὸ τοῦ κελλίου, ἐν ᾧ φυλάσσεται παρὰ τὴν ἁγίαν Ἀποκαθήλωσιν, ὑπὸ τοῦ ἡμετέρου Σκευοφύλακος τοῦ Ναοῦ τῆς Ἀναστάσεως, ἡγουμένου τοῦ Δραγουμάνου καὶ ἑνὸς Ἀρχιερέως, εἰς τὸ ἅγιον Κουβούκλιον διὰ τῆς συντομωτέρας ὁδοῦ, ἦτοι διὰ τοῦ μεταξὺ τῆς ἁγίας Ἀποκαθηλώσεως καὶ τοῦ ἁγίου Κουβουκλίου τόπου. Ἅμα τῇ ἐλεύσει αὐτῶν ὁ Δραγουμάνος ἀποσφραγίζει τὴν θύραν τοῦ Κουβουκλίου καὶ εἰσέρχεται ἐντὸς ὁ ἡμέτερος Σκευοφύλαξ ὁ φέρων τὴν ἱερὰν λυχνίαν, ἣν τοποθετεῖ ἐπὶ τοῦ ἁγίου Τάφου. Εὐθὺς δὲ ὡς ἐξέλθῃ οὗτος, κλείεται καὶ πάλιν ἡ θύρα τοῦ Κουβουκλίου…»
Από την παραπάνω περιγραφή οφείλουμε να κρατήσουμε τη φράση: «ἡ λυχνία, ἧς γίνεται χρῆσις ἐν τῇ ἱερᾷ τελετῇ». Ήδη έχουμε μια σημαντική δήλωση, ότι γίνεται χρήση του καντηλιού στην τελετή. Εδώ δεν χωρά ερμηνεία. Υπάρχει ξεκάθαρη παραδοχή ότι το καντήλι μπαίνει για κάποιο λόγο μέσα στον Πανάγιο Τάφο. Ποιον άραγε;
Η τελευταία αλλαγή, αυτή που έγινε στις 23/6/2018, είναι η μοναδική που παραπέμπει ευθέως σε μη θαύμα, αφήνοντας να εννοηθεί ξεκάθαρα ότι πρόκειται για φυσική διαδικασία αφής του Φωτός. Παρ’ όλα αυτά, μπορεί να το εννοεί, αλλά βεβαίως δεν το λέει. Η πρόοδος, όμως, κάθε άλλο «τυπική» μπορεί να χαρακτηριστεί. Ήταν αλλαγή ουσίας, που προέκυψε από έναν συνδυασμό τύχης και επιμονής. Ίσως περάσουν χρόνια για να συνειδητοποιήσουμε το μέγεθος της αξίας της.
(Ωστόσο, όπως θα δούμε στη συνέχεια, περίπου έναν χρόνο αργότερα (2019) -μετά την δημοσιοποίηση της έρευνάς μου- το Πατριαρχείο προχώρησε σε μια πρωτοφανή ενέργεια: διέγραψε και αυτή την περιγραφή. Σήμερα, στη σχετική ενότητα «Πανάγιος Τάφος», το λήμμα «Το Άγιο Φως» είναι ανενεργό. Μάλιστα στην αγγλική, ρωσική, αραβική και ρουμανική έκδοση δεν υπάρχει καν το λήμμα. Έχει διαγραφεί)
Μετά απ’ όλα αυτά, το ταξίδι στα Ιεροσόλυμα ήταν επιλογή ανάγκης. Έδωσα λόγο στον εαυτό μου να μην επιστρέψω χωρίς τη λύση του ιστορικού αινίγματος.
- Μπορείτε να το δείτε αποθηκευμένο εδώ: https://web.archive.org/web/20100407045304/http://www.jerusalem-patriarchate.info:80/gr/agion_fos.htm ) ↩︎